...TEKiN HOCA...
MENÜ  
  ANA SAYFA
  Atatürk ve Matematik
  ÖĞRETMENLER GÜNÜ
  4 KARE PROBLEMİ
  PC-ARAÇLAR
  MATEMATİK OYUNLARI
  STEREOGRAM
  ESCHER'DEN ÖRÜNTÜLER
  ÖRÜNTÜ YAPALIM
  ESTETİK MATEMATİK
  ZİYARETÇİ DEFTERİ

...Veli Bilgilendirme Sistemi...
...ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ...     ...TÜRK TARİH KURUMU...    ...TÜRK DİL KURUMU...

...Anıtkabir İnternet Sitesi...

 
...Şehit Öğretmenlerimizin Anısına...
© Tekin CANITEZ  KAYSERİ 2008-2023

Kuruluş: 11 Ekim 2008

Atatürk ve Matematik

Atatürk ve Geometri Çalışmaları

Mustafa Kemal, Selanik askeri rüştiyesindeyken, matematik öğretmeni yüzbaşı Mustafa efendi sınıfa gelmediğinde, onun yerine birçok kez bu dersi vermiştir.

Türk Dil Kurumu başuzmanı olan ve kendisine Mustafa Kemal tarafından Dilaçar soyadı verilen Agop Dilaçar'a göre; Geometri kitabını Atatürk, ölümünden bir buçuk yıl kadar önce, 1936 – 1937 yılı kış aylarında, Dolmabahçe sarayında kendi elleriyle yazmıştır. Asker ocağından gelen Atatürk, aynı zamanda büyük bir eğitimci de olup yurdun kültür sorunlarıyla da fazlasıyla ilgilenmiştir.

Geometri, eski terimle Hendese, eğitim sistemimizde önemli bir yer tuttuğu halde, terimleri çok ağdalı ve çapraşıktı. Arapça ve Farsça okul programından kaldırılmış, fakat Arapça üzerine kurulmuş olan terimler kalmıştı. Örneğin, "müselles-i mütesaviyül adla"yı hangi öğrenci anlayabilirdi ki. Atatürk, öğrencinin anlayış yolundaki tıkanıklığı açmak için bu terimi "eşkenar üçgen"e çevirdi. İşte bu 44 sayfalık küçük kitapta boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, yarıçap, kesek, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, içters açı, dışters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, dikey, yöndeş, konum, üçgen, dörtgen, beşgen, köşegen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar, yanal, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan, varsayı, gerekçe gibi terimler hep bu amaçla Atatürk tarafından türetilip daha sonra da Türkçeye yerleşmişlerdir.

Atatürk eleştirileri daima memnunlukla karşılamış ve ortaya koyduğu yeni sözcük ve terimlere bir deneme hakkı tanıdığını belirtmiştir. Amacı daima daha uyguna doğru ilerlemek olmuş, önerilen değişiklikleri akla uygun görünce hemen benimsemiştir. Atatürk'ün ortaya koyduğu terimlerden birkaçı bugün kullanılıştan çıkmış, yerlerini daha uygunlarına bırakmışlardır. Tümey açı yerine tümler açı, bütey açı yerine bütünler açı bunlara örnektir. Mustafa Kemal ilke insanı olduğu için bunları hoş görmüş, hatta sevinmiştir de. Yeter ki ortaya koyduğu ilkeler sarsılmasın ve yine "zaviyetan-ı mütekabiletan-ı dahiletan" (içters açılar) gibi terimlere dönülmesin.

Bu kitap, ilk kez 1937 yılında, Geometri öğretenlere ve bu konuda bilgi isteyenlere kılavuz olarak Kültür Bakanlığı'nca yayınlanmıştır. Atatürk bu eserde, günümüzde kullandığımız terimleri türetmiştir.

Atatürk’ün Getirdiği Geometri Terimleri

ESKİSİ
Maksumunaleyh

Taksim
Haric-i Kısmet
Kabiliyet-i Taksim
Zarb
Mazrup
Mazrubata Tefrik
Muhit-i Daire
Tarh
Amudi
Gaye
Aşar’i
Kat’ı Mükafti
Ehram
Menşur
İhtisar
Suret
Mahrec
Hatt-ı Mübas
Bu’ud
mekan
satıh
kutur
nısf-ı kutur
kavis
muhit-i daire
mümâs
zâviye
re’sen mütekabil zâviyetân
zâviyetan’ı mütabâdiletân-ı dâhiletan
kaaide
ufkî
şâkulî
amûd
zâviyetân-ı mütevâfıkatân
va’zîyet
mustatîl
muhammes
müselles-i mütesâviyü’l-adlâ
müselles-i mütesâviyü’ssâkeyn
şibh-i münharif
mecmû
nisbet
tenasüb
mesâha-i sathiyye
müştak
müsavi
mahrut
faraziye
hat
mukavves
seviye
dılı
muvazi
hattı mail
veter
re’s
zaviyei hadde
hattı munassıf
muhit
kaim zaviyeli müselles
tamamlıyan zaviye
murabba
küre

   YENİSİ
   Bölen

   Bölme

   Bölüm

   Bölünebilme

  
Çarpı
   Çarpan

   Çarpanlara Ayırma

  
Çember
   Çıkarma

   Dikey

   Limit

  
Ondalık
  
Parabol
  
Piramit
  
Prizma
  
Sadeleştirme
  
Pay
  
Payda
  
Teğet
  
Boyut
   uzay
   yüzey
   çap
   yarıçap
   yay
   çember
  
teğet
   açı

   ters açılar

   iç ters açılar

   taban

   yatay

   düşey

   dikey

   yöndeş açılar

   konum

   dikdörtgen

   beşgen

   eşkenar üçgen

   ikizkenar üçgen

   yamuk

   toplam

   oran

   orantı

   alan

   türev

   eşit

   koni

   varsayı

   çizgi

   eğri

   düzey

   kenar

   paralel-koşut

  
eğik
   kiriş

   köşe

   dar açı

   açıortay

   çevre

   dikey üçgen

   tümey açı

   kare

   yüre

kaynak: baskent.edu.tr

Bugün 6 ziyaretçimiz oldu!
 
 
 


.:ÖNEMLİ:.
Bu bir
ÖDEV SİTESİ
DEĞİLDİR


"PC-ARAÇLAR"
sayfasındaki
Ücretsiz
Program Önerileri
sık sık
güncellenir


Türkçemizde
bulunmayan
q,w,x harflerinin
kullanıldığı
mesajlar
silinir.




SİTE LOGOSUNUN
ÜSTÜNDE GÖRÜNEN
"REKLAMLAR"
SERVİS SAĞLAYICISI
TARAFINDAN
EKLENMEKTEDİR.

BU REKLAMLARIN
BENİMLE
YA DA SİTEMLE
HİÇBİR BAĞLANTISI
YOKTUR
...



Tekin CANITEZ
Matematik Öğretmeni
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol